เทอร์ปีนคืออะไร แล้วสำคัญอย่างไรกับพืชกัญชา

กลิ่นของกัญชาบางสายพันธุ์นั้น แค่เราได้กลิ่นโชยๆ ก็ทำให้ยิ้มออกและผ่อนคลาย แต่ในขณะเดียวกัน กลิ่นของบางสายพันธุ์นั้นก็อาจจะส่งผลในทางตรงกันข้าม ได้กลิ่นแล้วจมูกย่น ไม่ค่อยน่ารื่นรมย์เท่าไหร่ บางครั้งเพียงแค่เราได้กลิ่นของกัญชา อาการเมาเคลิ้มก็อาจจะเกิดขึ้นได้ ไม่ต่างจากการที่ได้สูบหรือบริโภคกัญชาจริงๆ แต่ไม่ว่าจะเป็นกลิ่นดอกไม้หอมละมุนๆ หรือกลิ่นน้ำมันดีเซลฉุนขึ้นจมูก ก็ปฏิเสธไม่ได้เลยว่ากลิ่นของกัญชาที่ลอยโชยเข้าสู่ประสาทสัมผัสของเรานั้น เป็นหนึ่งในองค์ประกอบที่ส่งผลให้การสูบกัญชาเป็นประสบการณ์ที่ยากจะลืมเลือน

แต่อะไรที่ทำให้กัญชามีกลิ่นเฉพาะตัวที่มีความหลากหลายทั้งในเรื่องของกลิ่นและรสชาติ ในต้นกัญชานั้นมีกลุ่มสารมากมายที่ทำให้เกิดกลิ่น รสชาติ และลักษณะที่เฉพาะตัว ผู้เพาะปลูกกัญชาใช้สารเคมีชนิดต่างๆ ในการสร้างคุณสมบัติเฉพาะในพืชกัญชาเพื่อสนองความต้องการของผู้ใช้ หนึ่งในสารเคมีเหล่านั้นคือกลุ่มสารเทอร์ปีน (Terpenes)

เทอร์ปีนคืออะไร

เทอร์ปีนเป็นกลุ่มสารประกอบสำคัญชนิดหนึ่งที่ใช้ในน้ำมันหอมระเหย ส่วนใหญ่สกัดได้จากพืชชนิดต่างๆ รวมถึงชา สมุนไพรและต้นกัญชา นอกจากนั้นแล้วยังสามารถพบได้ในสัตว์ ไข่แดง เกล็ดปลาและขนนกอีกด้วย กลุ่มสารเทอร์ปีนนี่เองที่เป็นตัวทำให้พืชมีกลิ่น รสชาติ และรูปลักษณ์เฉพาะตัวที่แตกต่างกันออกไป ทั้งยังช่วยปกป้องพืชจากสัตว์ เป็นสารดึงดูดแมลงให้มาผสมเกสร เทอร์ปีนเป็นสารที่ยังพบได้ทั่วไปในเครื่องเทศ ชา และน้ำมันหอมระเหยที่เราใช้กันอยู่ทุกๆ วัน แต่เต็มไปด้วยคุณค่าและประโยชน์ในการรักษาโรคและด้านการแพทย์

ตัวอย่างของเครื่องเทศดังกล่าวคือ ขมิ้นชันและไธม์ ขมิ้นชันนั้นเป็นเครื่องเทศที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายในอาหารอินเดีย มีคุณสมบัติรักษาโรคหลากหลาย ส่วนใหญ่จะใช้เป็นยาบรรเทาอาการปวดและอักเสบ เทอร์ปีนในเครื่องเทศและชาชนิดต่างๆ เช่น ชาเขียวและรอยบอส ล้วนแล้วแต่มีคุณสมบัติในการต้านเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา ช่วยให้รู้สึกสงบ

กลุ่มสารเทอร์ปีนมากกว่า 100 ชนิดยังพบได้ในต้นกัญชาสายพันธุ์ต่างๆ มีความคล้ายคลึงกับสารที่หลายๆ คนรู้จักกันดีอย่าง THC และ CBD ทั้งในด้านองค์ประกอบของโมเลกุล และคุณสมบัติในการรักษาตั้งแต่การบรรเทาอาการปวด อักเสบ และภาวะวิตกกังวล

เทอร์ปีนในพืชกัญชาที่พบบ่อยที่สุด
ในสายพันธุ์กัญชาชนิดต่างๆ มีทั้งเทอร์ปีนที่เรียกว่า “ปฐมภูมิ” และ “ทุติยภูมิ” ซึ่งจะส่งอิทธิพลให้สายพันธุ์นั้นๆ มีรูปลักษณ์ รสชาติ และกลิ่นเฉพาะตัว กัญชาแบ่งออกตามสายพันธุ์ได้เป็นสองประเภทคือ อินดิกา (Indica) และ ซาติวา (Sativa) ซึ่งในแต่ละประเภทก็จะมีเทอร์ปีนที่ทำให้รสชาติ กลิ่น และการออกฤทธิ์แตกต่างกันออกไป โดยทั่วไปแล้ว สายพันธุ์ “อินดิกา” จะทำให้ผู้ใช้รู้สึกผ่อนคลายไปทั่วทั้งร่างกาย ส่วนสายพันธุ์ “ซาติวา” นั้นโดดเด่นเรื่องการให้พลังกระปรี้กระเปร่าและจุดประกายความคิดสร้างสรรค์

ด้วยกลิ่นหอม รสชาติ และเนื้อสัมผัสที่หลากหลาย ผู้ใช้จึงสามารถเลือกเพลิดเพลินกับเอฟเฟกต์ต่างๆ ของกัญชาหลากหลายสายพันธุ์ได้ตามต้องการ ไม่ว่าจะคลื่นอารมณ์ความเคลิ้มสุขเบาๆ หรืออาการผ่อนคลายสุดๆ จนร่างกายขยับไม่ได้ (couchlock)

สารเทอร์ปีนหลักทั่วไป

Pinene มักได้มาจากเรซินในต้นสน มีกลิ่นหอมคล้ายต้นสน ออกแนวเอิร์ธตี้ ให้กลิ่นธรรมชาติกลางแจ้ง ใช้เป็นยารักษาโรคได้เนื่องจากมีฤทธิ์ต้านการอักเสบและขยายหลอดลม สายพันธุ์กัญชาเช่น Haze Berry, OG Kush และ Blue Dream มักจะมีสารเทอร์ปีนชนิดนี้ในปริมาณที่ค่อนข้างสูง

Humulene เป็นสารเทอร์ปีนอีกหนึ่งตัวที่มีกลิ่นหอมแบบป่าไม้ ออกแนวธรรมชาติกลางแจ้ง ออกฤทธิ์ระงับความอยากอาหารและต้านการแก้อักเสบ สามารถพบได้ในสายพันธุ์เช่น Gelato, Atlantis และ Sour Diesel

Limonene ให้กลิ่นหอมสดชื่นแบบซิตรัส มีคุณสมบัติทำให้ผ่อนคลายทั้งร่างกายและจิตใจ บรรเทาอาการวิตกกังวล ภาวะซึมเศร้า ช่วยเรื่องการขับถ่ายและทำให้อารมณ์ดี พบได้ในสายพันธุ์ Wedding Cake, Quantum Kush และ Berry White

Myrcene เป็นสารเทอร์ปีนที่พบได้ในกัญชากว่า 40% มีกลิ่นออกแนวสมุนไพรเช่นกานพลูออกฤทธิ์ช่วยให้นอนหลับง่าย ผ่อนคลายกล้ามเนื้อทั่วทั้งร่างกาย มักจะทำให้เกิดอาการนิ่งดิ่ง ขยับตัวไม่ได้ (couchlock) คุณสมบัติพื้นฐานอีกอย่างหนึ่งของเทอร์ปีนชนิดนี้คือความสามารถในการเพิ่มการดูดซึมผ่านผิวหนังและเพิ่มจำนวนสารแคนนาบินอยด์ในสมอง ยิ่งมีสารแคนนาบินอยด์ในสมองมากขึ้นเท่าไหร่ ผู้ใช้ก็จะรู้สึกอิ่มเอมใจมากขึ้นตามไปด้วย กัญชาสายพันธุ์ที่มีเทอร์ปีนนี้ ได้แก่ OG Kush, Girl Scout Cookies และ Grape Ape นอกจากนนั้นแล้ว myrcene ยังเป็นสารเคมีในฮอปส์ ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักของเบียร์อีกด้วย

เทอร์ปีนทุติยภูมิหลักทั่วไป

Borneol ให้กลิ่นและรสมิ้นต์ผสมความเป็นโลหะนิดๆ มีคุณสมบัติเป็นยาแก้อักเสบและยาแก้ปวด พบได้ในสายพันธุ์กัญชาเช่น K13-Haze, Golden Haze และ Amnesia Haze

Phytol ให้กลิ่นหอมเหมือนดอกไม้ มีคุณสมบัติทำให้ผ่อนคลายทั้งร่างกายและจิตใจ ช่วยแก้อักเสบ สายพันธุ์กัญชา ที่มี Phytol เป็นกลิ่นนำ เช่น Sour Diesel, Blue Dream และกัญชาสายพันธุ์ชีส กลิ่นหอมของเทอร์ปีนตัวนี้เป็นกลิ่นเมนทอลเย็นๆ ผสมกลิ่นมิ้นต์ มีคุณสมบัติป้องกันแบคทีเรียและป้องกันเชื้อรา เป็นส่วนประกอบรองของกัญชาสายพันธุ์ Girl Scout Cookies, AC/DC และ Headband

Sabinene เป็นสารเทอร์ปีนที่พบได้ไม่เยอะนัก แต่มีกลิ่นเผ็ดร้อนแบบสไปซี่เฉพาะตัวที่ผู้ใช้หลายๆ คนนำไปเปรียบเทียบกับกลิ่นพายฟักทอง ตัวนี้ควรใช้ในปริมาณเล็กน้อย มีคุณสมบัติต้านแบคทีเรียและสารต้านอนุมูลอิสระ พบได้ในสายพันธุ์ Super Silver Haze

แหล่งข้อมูลอ้างอิง
https://thcdesign.com/blog/its-all-about-the-terpenes
https://www.cannhealth.org/content/4894/terpene

‍